"Het is april, in Nederland wordt het voorjaar. In Nieuw-Zeeland gaan nu veel mensen naar de winkel om een warme jas te kopen. Dat zal dus wel komen omdat het in Nederland voorjaar wordt."
Ongeveer op deze manier werd mij ooit duidelijk gemaakt dat je voor het leggen van een oorzakelijk verband iets verder moet kijken dan je neus lang is. Nog een voorbeeld. In de buurt van het clubhuis van een moestuinvereniging is een takkenwal aangelegd. In het clubhuis wordt een toename van muizen geconstateerd. Er wordt een oorzakelijk verband gelegd: de takkenwal krijgt de schuld. Maar het zou natuurlijk ook kunnen, dat er in het clubhuis lekkere hapjes rondslingeren en dat de muizen om die te vinden de takkenwal helemaal niet nodig hadden.
Maar nu de padden!
In het aardbeienbed zit een pad. In sommige aardbeien zitten gaten. Dus heeft de pad het gedaan. Er zijn moestuinders die dan in woede ontsteken en later rond vertellen hoe doeltreffend ze wraak hebben genomen. Hoe dom is dat?
Eerst maar eens goed kijken naar de schade. Als de gaten nog klein zijn en enkelvoudig, zijn het gave bolronde deukjes in de aardbei. Is het waarschijnlijk dat de pad, met zijn brede platte bek zonder tanden zulke hapjes neemt?
Nu flink aan de Google op zoek naar padden en hun voedsel, en voor de zekerheid ook wat naslagwerken uit de kast getrokken. En wat blijkt?
Padden houden zich overdag schuil in een hol in de grond, bijvoorbeeld onder stenen, stukken hout, een struik of een grote krop sla. Ze gebruiken daarvoor langere tijd dezelfde plek. In de avondschemering en ’s nachts gaan ze op zoek naar voedsel. Ze eten uitsluitend levende bewegende prooi: wormen, larven, spinnen, slakken, kevers, steekmuggen, mieren, vliegen en andere insecten. Het zijn dus vleeseters (carnivoren). Als ze een lekker hapje zien, staren ze er strak naar. Dat is een traag gebeuren, maar dan floept opeens hun lange kleverige tong naar buiten en wordt de prooi in een tiende van een seconde naar binnen gehaald.
Het voedsel hangt ook af van de grootte van de pad. In zuid Europa worden padden veel groter dan bij ons, tot wel 20cm. Dan zijn zelfs muizen en uit het nest gevallen vogels niet veilig.
Dierenencyclopedie Urania Tierreich zegt: "In tuinen en andere cultuurlandschappen blijken padden van onschatbaar nut. Met hun gezegende eetlust zijn ze ijverige verdelgers van schadelijke insecten. Ze eten ook naaktslakken." Daarna volgt een lofzang op de pad als biologische plaagbestrijder, met als voorbeeld de tropische reuzenpad, die in suikerrietplantages wordt ingezet tegen de suikerrietkever. Het voordeel hiervan wordt geschat op 1 miljard dollar per jaar. In de VS is de winst per pad per jaar berekend op $20 à 30 (1967). "En bij ons is de betekenis van de padden zeker niet minder".
Zo komen we dus op een voedselketen:
aardbei → slak → pad.
De plant wordt gegeten door de herbivoor (planteneter), de herbivoor door de carnivoor (vleeseter)
En de kikkers?
Maar zouden het dan misschien kikkers zijn, die van de aardbeien eten? Er zijn twee belangrijke verschillen tussen onze Groene kikker en de Gewone pad. Ten eerste is de kikker veel meer een waterdier dan de pad, hij verblijft een veel langer deel van het jaar in of bij de sloot. In het laatste geval vlucht hij bij verstoring met een plons het water in. Kikkers pakken ook nog wel eens kleine prooien onder water, zoals jonge visjes en salamanders. Ten tweede is de kikker vooral overdag actief, er is dus meer kans dat we ze tegenkomen. Padden komen we overdag vooral tegen als we ze per ongeluk opgraven.
Een mij bekende meneer mag graag met een peuter in de slootkant zitten, met een aardbei aan een geïmproviseerd hengeltje (stokje, touwtje, haakje van elektriciteitsdraad) een halve meter boven het kroos. De aardbei bungelt dan een beetje heen & weer en ja hoor, je staat versteld hoe hoog een groene kikker uit het water kan opspringen. Maar of hij dat nou doet omdat hij zo dol is op aardbeien? Of dat hij gewend is om zo aan zijn aardbeien te komen?
foto Tijs Tinbergen
Ook kikkers zijn volgens de informatie carnivoor, hun voedsel bestaat mieren, wespen, vliegen, torren, vlinders en nachtvlinders. Geen slakken zoals de pad, dus wat hebben ze dan te zoeken in ons aardbeienbed? Zijn daar dan zoveel insecten? Oh ja, natuurlijk, die moeten de aardbeibloemen bestuiven, anders krijgen we geen aardbeien. Dus het is de vraag of die kikkers wel zo nuttig bezig zijn in het aardbeienbed.
Moeten wij nog wel open staan voor de mogelijkheid dat padden en kikkers aardbeien eten? Het lijkt me van niet, maar waarnemingen die dit overtuigend aantonen zijn uiteraard van harte welkom in ons moestuinblaadje. En overigens: kikkers en padden zijn beschermde diersoorten!
Toch nog even een deskundige geraadpleegd.
Jan Robben, aardbeienteler met aandacht voor natuur en milieu, runt twee websites
: www.aardbeien.net en www.strawberrytree.nl. De door mij per e-mail gestelde vraag werd binnen een paar uur beantwoord!
"Voor zover bij mij bekend eten padden en kikkers geen aardbeien. Slakken lusten wel graag aardbeien. Muizen eten de zaadjes die op de aardbei zitten wel eens op."
Charlotte Matthijsse
Dit stukje stond in de Warmoezenier van juni 2007.